Quinoa produktie in Canada

Type het woord quinoa in bij google en je komt al snel bij quinoa.com uit, de website van The Northern Quinoa Corp. in Canada. Dit bedrijf is al meer dan 15 jaar actief met de teelt en verwerking van quinoa en was daarom een van mijn speerpunten om kennis mee te maken. Het (Canadase) Nuffield netwerk heeft me ook hier ondersteund wat geleid heeft tot een intensieve kennismaking in de afgelopen 1,5 week, zowel zakelijk als prive.
De teelt van quinoa in Canada vindt met name plaats in midden-oost Saskatchewan, waar het groeiseizoen net wat langer is en de temperatuur in de zomer net wat lager. Quinoa blijkt ook hier, net als in Frankrijk en Zuid-Amerika geen gemakkelijk gewas te zijn om te telen en te verwerken. Concurrentie met onkruid en de gevoeligheid voor herbicyden vormen een groot probleem bij de teelt. Gedurende de laatste 15 jaar zijn rassen ontwikkeld met een Chileense oorsprong (lagere altitude tot zeeniveau), die beter gedijen onder de locale omstandigheden. De meeste toegepaste variant is 'golden quinoa', zowel gangbaar als biologisch. Vaak kan men niet zonder kunstmest, niet onlogisch als je opmerkt dat er nauwelijks organische mest beschikbaar is en de gronden in deze streek nauwelijks meer dan 1,5% organische stof hebben in een teeltbare laag van 5-10cm.
Quinoa, locaal geteeld en geimporteerd, wordt zowel als eind- en halffabricaat verkocht, denk aan hele korrel, vlokken, meel en pasta. Vanwege de matige marges (als gevolg van lage opbrengsten, ca 1200kg/ha) is de keten compact met een hoge mate van verticale integratie. De meeste consumenten bevinden zich in U.S., gevolgd door Canada. Zij kopen quinoaprodukten mn. in speciaalzaken, omwille van eigenschappen als glutenvrij en 'vleesvervanger', alhoewel de landelijke supermarkten in U.S. quinoa sneller oppakken dan in Canada of bijv. Nederland.
Het totale areaal quinoa in Canada schat ik op ruim 500ha., terwijl dit in het verleden zelfs groter is geweest. Alhoewel de consumentenmarkt zich de laatste jaren positief ontwikkeld, blijft de produktiecapaciteit achter, mede als gevolg van de toegenomen prijzen van canola en graan, samenhangend met de prijsontwikkeling van olie/energie. Ook andere gewassen in danwel ketens in Saskatchewan ondergaan de gevolgen van de stijgende energieprijzen, zoals ik hier vernam bij een (glutenvrije) haver en mosterd producenten.

Opbrengstverhoging van quinoa, door verbetering van bestaande rassen, teelt- en oogst en verwerkingmethodes, is belangrijk om een grotere consumentengroep te kunnen bedienen.

 

Het Nuffield netwerk in de praktijk

De benaming  'Nuffield Scholarships' was tot eind vorig jaar compleet nieuw voor me op het moment dat ik besloot mee te dingen in de competitie voor deze 'studiebeurs'. Wat me aansprak was de mogelijkheid om een eigen onderzoek op agrarisch vlak in te stellen met een internationaal karakter en daarbij onderdeel te worden en gebruik te kunnen maken van een wereldwijd netwerk van agrarische ondernemers (of sterk gerelateerd aan) van diverse pluimage.
Bij de kick-off in februari middels het CSC -congres waarbij alle ca 60 scholars uit 9 landen aanwezig waren werd al duidelijk dat het enorm waardevol is om vanuit verschillende culturen, sectoren en nationaliteiten te discussieren over thema's zoals duurzaamheid en ondernemerschap. Je wordt uit je comfortzone gehaald en je gaat onherroepelijk out-of-the-box denken.
Na het congres start ieder zijn onderzoek en reisplannen, een aantal van hen door gebruik te maken van zgn. georganiseerde 'Global Focus Tours'. Voor mij was dit niet mogelijk gezien de tijd (8 wkn onafgebroken)  en het budget wat hiermee gemoeid is. Ik heb gekozen voor een eigen invulling door gericht naar Frankrijk (zie eerdere blog) en Bolvia (idem) af te reizen. Hier in Canada is Nuffield al geruime tijd (sinds ca. 1950!)  actief en hebben reeds vele tientallen scholars deelgenomen. Tijdens het CSC is gesproken over 'long-life-learning' en gequot:  'Once a Nuffield scholar, always a Nuffield scholar'.

Wel, nu ruim een week in Canada (Saskatchewan, Alberta) vertoefd te hebben, heb ik ervaren hoe waardevol het Nuffield netwerk is. Ten eerste, je bent ver van huis, maar het feit dat we beschikken over een boekwerk van alle namen/adressen van Nuffield scholars en dat je hen te pas en te onpas kunt bellen, bezoeken en zelfs overnachten maakt het enorm comfortabel. Het bespaart vele kostbare en saaie hotelovernachtigen en eetmomenten. Ook vandaag heb ik weer enorm genoten van de gastvrijheid in de vorm van een zeer smakelijke lunch in Saskatoon....

En niet te min, ze zijn zeer welwillend om tijd vrij te maken en mee te denken in je project, danwel contacten te leggen met andere mensen of bedrijven. Hierdoor stap je ook niet in de valkuil door te veel gefocused te zijn, maar juist inspiratie op te doen en nogmaals regelmatig out-of-the-box te treden. Zo ben ik de laatste dagen via collega Nuffield scholars ook o.a terecht gekomen bij een mosterdverwerking, een Hutterite-community (gebaseerd op religie en tevens met moderne gemengde landbouw, misschien hier eens een blog aan wijden) en een moderne en zeer succesvolle 'Farmersmarket'. Nuffield is een zeer waardevol en comfortabel netwerk waardoor deuren eenvoudig open gaan die anders onbereikbaar zouden zijn.

Mijn advies aan (toekomstige) collega Nuffield scholars: plan je reizen niet te veel en behoud tijd/ruimte in je programma om spontane ervaringen op te doen danwel in contact te komen met andere niet geplande contacten die het Nuffield netwerk oplevert.

Dutchquinoa ontmoet Saskatchewan - Canada

Mijn Nuffield studie brengt me van Bolivia naar Canada (met een korte tussenstop thuis van enkele dagen), en wel naar de provincie Saskatchewan, waar al geruime tijd (> 15 jaar) quinoa wordt verbouwd en verwerkt. Hier kom ik in een volgende blog op terug. De Canadese provincie Saskatchewan ligt ten oosten van Alberta en ten westen van Manitoba (gevolgd door Ontario) met als hoofdstad Regina.  Ik ben aangevlogen op Saskatoon, de grootste stad in deze provincie met ruim 200.000 inwoners.
Saskatchewan is ca. 15x groter dan Nederland, met slechts iets meer dan 1 mln. inwoners(!) en is een zgn. 'prairiprovincie'. In het noorden vind je enorm veel meren en bossen. In de zuidelijke helft, waar zich de veruit de meeste inwoners bevinden, vind je ca. 50% van het teelbare areaal van heel Canada! Dit is bijna niet voor te stellen als je Canada als geheel beschouwd op de kaart. In dit deel vind je enorme (glooiende) vlaktes, een enkele vallei en met name (tijdelijke) kleine meertjes. Het groeiseizoen is kort, ca. 110-120 dgn, in delen van Alberta slechts 100 dgn, terwijl er regionaal vrij grote verschillen zijn. Er is sprake van een extreem landklimaat, van 30-35 graden (C) in de zomer, tot -30-35 graden in de winter. Al rijdend en uitkijkend over de tot aan de horizon reikende tarwe en koolzaadvelden en na 7 uur rijden slechts een 50.000 inwoners gepasseerd te hebben, zou je je hier niet voor kunnen stellen dat er wereldwijd sprake is van milieuverontreiniging.
Canada zoals we het nu kennen is slechts 100-150 jaar oud. Je ziet het aan het gehele systeem van provincies, districten en wegen welke evenwijdig lopen aan de meridianen en parallelen (breedte) van de aarde. Provincies zijn gelijkmatig ingedeeld in districten, waarbinnen het wegenstelsel blokmatig is opgebouwd. Wegen evenwijdig aan de meridianen bevinden zich op een afstand van 1 mile, wegen evenwijdig aan de parallellen op een afstand van 2 mile. Mensen in het buitengebied praten dan ook vaak in coordinaten i.p.v. over adressen. Grappig is om te zien dat in sommige (land)wegen een bochtje zit, dit zijn correctiepunten omdat de aarde nu eenmaal rond is.
Voorheen werden de enorme uitgestrekte grasachtige gebieden bewoont door indianenvolkeren en bizons.  Afstammelingen van indianen zijn hier nog steeds woonachtig en ontvangen financiële ondersteuning cq. compensatie, want vroeger was dit hun land.... Men kent tegenwoordig een aantal graasgebieden voor 'bizonachtigen' in Saskatchewan en Alberta, welke eveneens vleesproduktie oplevert met respect tot de koppelgrootte.
Op de prairies van Saskatchewan (en Alberta) vind je van nature geen bomen. Als gevolg van blikseminslagen was er vroeger regelmatig sprake van enorme branden, waarna zich telkens weer nieuwe vegetatie ontwikkelde. 
Ik kan stellen dat Saskatchewan en Alberta zeer welvarende provincies zijn, profiterende van hun relatief grote olie- en uraniumvoorraden en grootschalige en professionele landbouwproduktie.

Quinoa en ethische aspecten

Een bezoek aan Bolivia biedt een uitgelegen kans om nader en direct kennis te maken met een aantal ethische aspecten betreffende quinoa. Quinoa heeft zijn roots in de Altiplanoregio, de mid.-zuidelijk gelegen hoogvlaktes in de Andes. Men is tot de dag van vandaag zuinig geweest op de genetische varieteit (bijv. genenbanken) en zeer opmerkelijk is de nauwe genetische overeenkomsten met historisch geteelde quinoa ondanks de enorme rassenvarieteit binnen Zuid-Amerika. Quinoa is hot, ik schreef er in een eerder bericht over. De vraag naar quinoa heeft geleid tot stijgende en reeds zeer hoge marktprijzen. De teler lijkt hier opmerkelijk goed van te kunnen profiteren, tenminste degene die deel uitmaakt van een gecertificeerde keten. Stakeholders spreken zelfs van het grootste aandeel in de keten. Het zijn goede tijden voor quinoa boeren gezien de prijs en vraagmarkt, een Boliviaanse boer ontvangt al snel 2x meer voor een kg 'Quinoa Real' dan zijn collega in bijv. Frankrijk. Enkel doordat zij nu hun kans zien om geld te verdienen bestaat de situatie dat onvoldoende vruchtwisseling danwel braakligging wordt toegepast en dat lama's moeten plaats maken. Terwijl deze de belangrijkste bron van organische mest  (lees bodemvruchtb) zijn... Duurzaamheidsprogramma's en kennisoverdracht worden ingezet om in de
toekomst Quinoa Real te kunnen blijven telen. Een v.b. hiervan is een min. aantal lama's per ha en een gequoteerde hoeveelheid te leveren produkt per teler. Een zwak punt is het feit dat de meeste telers de grond niet bezitten maar huren. De community en locale overheid bepalen per jaar. Dit remt investeringen in technologie en duurzaamheid. Ngo's bieden daarom vaak hulp op community-niveau, zoals bijv. bij een investering in een irrigatiesysteem of dors-unit. Fairtrade (ca 15% van de quinoa real markt) lijkt voor quinoa overbodig. Prijzen zijn goed en er is niets wat erop lijkt dat dit voorlopig verandert. Het stuwt prijzen van sommige quinoa artikelen in de locale supermarkt juist op, waarmee de locale consument niet blij is.

                                

 

De quinoa keten in Bolivia

De quinoa keten in Bolivia is relatief kort, bijv. vergeleken met
buurland Peru. Er zijn weinig tussenhandelaren actief. Telers leveren hun produkt meestal direct aan een verwerker, een private of cooperatieve partij waarvan zij lid zijn, welke hun produkten verwerken tot exportwaardige produkten. Een beperkter aantal telers levert op de locale markt aan handelaren. Cooperatie Anapqui is een van de grotere cooperaties met ca. 2.000 telers. Onder de private partijen is vereniging van exporteurs Cabolqui met 9 leden overduidelijk marktleider. Zij exporteren zo'n 70% van de biologische quinoa (real). Er zijn enkele voorbeelden van grotere telers die verticale integratie toepassen. Een voorbeeld hiervan is een familiebedrijf wat ik bezocht aan de rand van Salar de Uyuni in de provincie Oruro met 80 ha grond in eigendom en een verwerkingslijn tot exportwaardige witte quinoa.
Overigens met steun van ngo Fautapo en Nederland opgezet. Het is interessant en leuk om te hier te ervaren dat Nederland reeds vele jaren energie en tijd steekt in een duurzame quinoa-produktie en het openen van de Europese markt voor quinoa, ten gunste van en met de Boliviaanse boer in het middelpunt. Enkel de Europese economische crisis ik ook hier te merken, de Nederlandse ambassade gat verdwijnen, de steun aan het quinoa project deels of geheel en de export van de relatief dure Quinoa Real groeit momenteel niet in Europa, maar wel in de US.

Produktielocatie Quinoa Real

De markt van quinoa en met name die van biologisch geteelde quinoa is een vraagmarkt. De vraag lijkt de productie meer en meer te overtreffen, gezien de huidige marktprijzen, welke nog niet helemaal hun plafond hebben bereikt wordt verwacht. Cabolqui geeft aan onlangs nog een grote potentiele afnemer door verwezen te hebben naar buurland Peru. Regelmatig zijn er leveringsproblemen, waarmee importeurs rekening dienen te houden.

Quinoa in perspectief

Quinoa is in Nederland behoorlijk doorgedrongen in de natuurvoedingswinkels, terwijl het nog geen jaar in een landelijke supermarktketen verkrijgbaar is. Overigens loopt Nederland hiermee achter op landen als Frankrijk en USA. Quinoa is daarbij in Nederland met name voor het grote publiek verkrijgbaar als geheel/intact zaadje, door wassing ontdaan van de oppervlakkig aanwezige saponinen. Wie het aandurft eens kennis te maken en denkt een kant en klaar 'supertasty' produkt te kopen komt bedrogen uit. De smaak is wat saai op de notige bijsmaak na. Is quinoa dan enkel voor vegetariers of gluten-intolerante mensen die minder keus gewend zijn? Sure not....
Quinoa kan beter gezien worden als een superieure pasta of rijst. M.n. het veruit complete aminozuurpatroon, passend bij onze behoefte is hier credit aan. Uitgaande van de hele korrel dient deze gekookt te worden (kooktijd per soort verschillend) en kan vervolgens voorzien worden van smakelijke ingredienten, kruiden, groentes, wat vlees (maar minder nodig dan bij pasta/rijst), een sausje. Tenminste als warme hoofdmaaltijd. Maar de toepassingen zijn veel rijker...
Mijn Nuffield studie heeft me in contact gebracht met locale supermarkten en bewoners, producenten en exporteurs, evenals non-profit organisaties die zich met quinoa bezig houden. Ik heb me hier verbaasd over de vele toepassingen, in diverse maar ook zeker op hoge kwaliteitniveau(s) en presentaties. In Bolivia worden toepassingen ontwikkeld als muesliś, brood, soepen, salades, deserts/pudding en pasta's. Maar ook shakes en een vegetarische hamburger.
Quinoa is hot, gezien de mogelijkheden in de keuken voor de (westerse) consument. Maar temeer vanwege de toepassingen in de groeiende markten, getuige de FAO, die 2013 heeft uitgeroepen tot het jaar van quinoa gezien de potentiele (voedings)waarde ten behoeve van de voorziening van duurzaam eten/eiwit voor de groeiende en deels ondervoede bevolking in delen van Azie en Afrika. En wat te denken van de originele quinoa (Royal Quinoa of Quinoa Real) die reeds sinds 5000 v Chr wordt geteeld op 3-4 km hoogte rondom de enorm zoutvlaktes tot wel 12000km2 in Bolivia, bemest met de ruwe mest van lama's en zo nu en dan een wilde 'Vicuna'.
Quinoa is in Bolivia bij de huidige (tiener)generatie minder bekend, het kreeg het imago van voedel voor de armsten en het wassen was tot 20 jaar geleden zeer tijdrovend. Daarnaast zal ook hier zal het recamebudget van minder verantwoord eten vele malen groter zijn dan duurzaam en gezond voedsel, wat ook niet helpt. Nu biedt de Boliviaanse overheid in bepaalde programma's gratis quinoa voor zwangere vrouwen en schoolgaande kinderen om het tij binnen de landsgrenzen te keren. Good job!

Hierbij een eerste indruk van La Paz, Bolivia, vergezeld van een aantal foto's (uitgebreidere sessie op pagina Photos).

La Paz, met een kleine miljoen inwoners, is ontzettend rijk aan culturen en tradities, welke zo veel mogelijk in ere worden gehouden. Opvallend is de tradionele (spaanse!) klederdracht van vrouwen (kleurrijke jurk, bolhoedje) die in een relatief klein aantal families in stand wordt gehouden (zie foto). Bijgeloof is in vele communities (er zijn in Bolivia ruim 30 verschillende dialecten en culturen) ruimschoots aanwezig. Vrijdag (en donderdag) de 13e, het aanrijden van een zwarte hond (de auto wordt dan zsm verkocht, want brengt ongeluk in verkeer), het inmetselen van Alpacavruchten in gebouwen, het offeren van spullen door mijnwerkers om ongelukken te voorkomen, etc. etc.

Er zijn vele stadsgedeeltes, ikzelf verblijf in het Zuidelijke deel Calacoto. Dit is een van de rijkere stadsgedeeltes met meer westerse invloeden, op zich heel plezierig, want het is er veilig en je valt niet op in het straatbeeld. In dit deel vind je eveneens een Franse en Duitse school en bijv. grootse supermarkten en een winkelcentrum met internationale merkartikelen zoals we in NL gewend zijn.

Vanwege het klimaat (het is nu winter, maar overdags nog steeds 15-22gr), bruist het straatleven hier, wat zich uit in de talloze eetkraampjes en (mobiele) winkeltjes op/langs straat en restaurantjes. Je kunt hier eten voor 10 Bolvianos (1,5 euro) aan een kraampje of straat-bbq, voor 30 Bo (4-5 euro) in een eenvoudig restaurantje tot aan West-Europese prijzen in luxere eetgelegenheden. Recent onderzoek wees uit dat ca 15% vd kraampjes de Westerse hygienestandaard haalt.

Het centrum is toeristisch met als trekpleister het Main Square, waar zich de kathedraal,  het parlementsgebouw en andere overheidsgebouwen bevinden. De werkdag ziet er ong. als volgt uit: 8.00-12.30u en van 14.30-18.30u. sMiddags gaan vele mensen lunchen met collegaś of vrienden. Straatverkopers werken bijna dag en nacht....

Een eerste indruk van Bolivianen, enigszins generaliserend, ze zijn relaxed, flexibel, gelovig en hechten veel waarde aan een sociaal netwerk.

Dutchquinoa ontmoet Bolivia

  

(translation in English will follow later)

Als ´Nuffield scholar´ krijg en creeër je kansen om je studie buiten de eigen landsgrenzen uit te voeren. Ditmaal via een ca. 24u durende reis via Lima naar het hart van de wereldwijde quinoaproduktie: Bolivia, Zuid-Amerika.  Quinoa heeft hier zijn roots, op de hoogvlakten van de Andes, waar bijna elk ander gewas het laat afweten. Men heeft kunnen vaststellen dat quinoa hier al sinds duizenden jaren voor Chr. groeide.

Een paar algemene wetenswaardigheden. Het tijdsverschil met NL is 6 uur (vroeger). La Paz is de hoogst gelegen  (hoofd)stad (officiele hoofdstad is Sucre) ter wereld, met het hart van de stad op 3600m en het vliegveld in stadgedeelte El Alto op meer dan 4000mtr. Vanwege het hoogteverschil met bijv. NL ligt hoogteziekte op de loer, door de lage luchtdruk en het lage zuurstofgehalte, waarvan ieder in min of meerdere mate een aantal dagen last krijgt.  Ik ervaar het als een lichte kater. Het advies van de lokale bevolking is: houd je rustig en drink op zijn tijd wat Coca-thee.

Komende dagen probeer ik mijn blog vanuit La Paz e.o. te voorzien van actuele ervaringen en foto's. Dit alles met onmisbare medewerking van het thuisfront en mijn werkgever.